Symposium over Permacultuur (door VELT)

Op 22 juni 2019 was ik één van de 240 geïnteresseerden in dit symposium, dat gehouden werd in de Hogeschool Larenstein. Dit jaar was zij alweer voor de tweede keer de duurzaamste onderwijsinstelling van Nederland. Leuk om hier te zijn. Tussen de middag werden we rondgeleid door de tuin en hoorden en zagen we de effecten van de vele waterlopen en heuveltjes op de flora en fauna.

Dat sloot prima aan op het onderwerp: ook bij permacultuur gaat het om ontwerpen. Zodanig ontwerpen dat je een robuust landschap krijgt, waarin je zo min mogelijk hoeft in te grijpen en er toch uit kan eten.

Er was een presentatie over het nieuwe boek “Permacultuur, van appelboom tot zeekool” door Greet Tijskens en door Linder van den Heerik. Ingrijpen moet je zeker wel, maar zonder chemie: geen gif en geen kunstmest. 
De inleiding van Greet ging over successie: wat gebeurt er op een kaal stuk terrein als je niets doet? Planten willen onbedekte aarde begroeien. Zoals een wond ook vanzelf dicht gaat door activiteiten in je lichaam. Een opeenvolging van planten leidt uiteindelijk tot een bos.
Permacultuur kan een hulpmiddel zijn om je te helpen een eetbare tuin te ontwerpen, zodat je bepaalde plagen voor bent en planten helpt. Je kan onderling samenwerken stimuleren, waardoor de natuur vanzelf rijker en overvloediger wordt.
Permacultuur is anders dan ecologisch, waar men vooral reactief is: pas als er een plaag optreedt, reageert men.
Permacultuur biedt met haar 3 ethische principes en 12 ontwerpprincipes houvast. Deze staan goed uitgelegd op  is https://permacultuurnetwerk.eu/wat-permacultuur/
Let wel, het zijn geen regels: je moet zelf bedenken hoe je er mee omgaat. Het dwingt je tot nadenken en vooral observeren.
Op een vraag naar hoe te mulchen, vertelde Linder dat zij iedere plant mulchen met “soorteigen” materiaal. Bomen mulchen ze met bladmateriaal, dat mag gerust een andere boom zijn. En planten met andere planten. Lindes zijn een calciumpomp. Bomen hebben baat bij een schimmelnetwerk. Houtsnippers helpen ook goed. (een korte herinnering aan de vragen, zie ook het  uitgebreide verslag op de website van Velt)

Malika Cieremans vertelde over haar voedselbos: ze is een stuk bestaand bos heel langzaam aan het veranderen in een eetbaar bos. Ze gaat uit van wat er al is en probeert hier bij aan te sluiten. Ook moet je heel goed kijken naar de zuurgraad en lichtinval en planten kiezen die hier van houden. 
Om een voedselbos te ontwerpen heb je veel kennis van bomen nodig. 
Hoe groot moet iets zijn wil je spreken van voedselbos? Voedselbos Kralingen Rotterdam noemt zichzelf voedselbossage.
Voedselbos Ketelbroek is 2,5 ha groot en heeft circa 400 soorten.
Over de opbrengst: na 9 jaar verdient het 10x meer dan een perceel raaigras. (Bij zelf napraten achteraf zijn er meer die twijfels hebben over deze redenering: het is niet eerlijk om het te vergelijken met een perceel raaigras: dat verdient nu eenmaal niet veel, maar is nodig als tussenjaar na een jaar mais). Verdient het evenveel als een CSA? Op 2,5 ha kan je daar 2,5 inkomen uit halen, hoorde ik. Maar het is een intrigerend concept en ook zijn er verschillen tussen voedselbossen, net zoals die er ook zijn in permacultuur tuinen.

Voordat je je tuin ontwerpt, moet je je van alles afvragen over de ligging. We zagen dit toegepast door Vera Greutink. Na een eetbare stadstuin en een volkstuin, wilde ze groter en permanenter tuinieren, op eigen grond. Ze konden een stuk grond aankopen van bijna 1000 m2 en kozen voor een haag aan de noord en oostzijde, omdat die wind vaak het koudste is.
Ze groeven een vijvertje, om de abrikoos en perzik te helpen in tijden van late vorst. Het vijvertje slaat warmte op in het water en kan zo fungeren als warmtebuffer. Ook weerkaatst het water het zonlicht en kan zo helpen vruchten te rijpen.
Achterin de tuin aan de noordkant plaatste ze een grote walnoot; vooraan juist de verhoogde bedden voor eenjarigen teelt; de compost en een waterput er vlakbij, zodat je minder hoeft te lopen. Zo zijn er tal van keuzes die je kan maken bij het ontwerpen van je tuin, die je helpen om een robuust systeem te maken. Ze maakt heel duidelijke filmpjes op http://www.tuinsmakelijk.nl/videos/, onder andere over polycultuur. Zeer de moeite waard om even te kijken.

Na afloop praatten we nog wat na, ook over voedselbossen zoals Wouter van Eck ze opzet: als een luie boer. In mijn eigen tuinen merk ik dat een te luie houding tot een zeer verwilderde tuin leidt, waar de gekozen planten soms gewoon het onderspit delven. Je moet toch echt ingrijpen. Zowel met slakken als ook met onkruid. Een goed ontwerp is één ding, maar daarna moet je toch echt zelf aan de slag. Ik vertelde over mijn dilemma afgelopen week: het was veel aan het regenen en dat leek me een mooi moment om onkruid aan te pakken; de grond kon dan wel even zonder de beschermende werking van het onkruid. Beschermend omdat het de bodem bij elkaar houdt, voor wat schaduw zorgt, bijen voedt etc. Maar na die paar dagen regen werd het droog en warm. Deze week zelfs weer extreem warm. Had ik het onkruid dan toch niet moeten laten staan? Het ging vooral om melganzevoet. Mijn gespreksgenoten waren er heel duidelijk in: dat moet je wieden. Eenjarigen hebben er echt alleen maar last van.

Dat idee had ik ook al gekregen van een perk met worteltjes waar ik de Phacelia zjin gang had laten gaan. Terwijl mijn buurvrouw op de volkstuin al met flinke wortels naar huis ging, waren de mijne uit dat perk met Phacelia  nog heel klein.

Dat geldt volgens mijn gesprekspartners ook voor voedselbossen: er moet toch wel degelijk geregeld onderhoud plaatsvinden: wilgen, elzen, robinia’s zal je toch echt moeten verwijderen.
Je moet bijsturen. Ook dit vraagt veel kennis van bomen. 

‘s Middags was er een film van een permacultuur project in La Ferme du Bec-Hellouin, Malika Cieremans vertaalde het boek hierover: Zaaien met toekomst.
Zij kunnen 5 tot 8 keer oogsten per jaar per bed!

Ik hoop dat er weer een symposium gaat komen, dit was de eerste. Als suggestie in de enquete na afloop heb ik vast het thema onkruid meegegeven: wanneer, wat, hoe te wieden of hoe kan je wieden voorkomen? De video van Vera Greutink voor polycultuur biedt een oplossing, die ga ik proberen.

The following two tabs change content below.

Karla Mulder

Enthousiast over zelf je voedsel verbouwen, permacultuur, met eigen eetbare tuin, volkstuin en boomspiegel. In 2011 begonnen met het platform Eetbaar Nijmegen.